کاهش رفتار غیرمتمدنانه در گردشگری با رویکرد طراحی رفتار

در بازه زمانی شکل‌گیری گردشگری نوین و حتی قبل از آن ، برخی از گردشگران بعنوان افرادی با رفتارهای مخرب، ناایمن و ناپایدار شناسایی شده اند. چنین رفتارهایی باعث ناراحتی سایر گردشگران، هزینه جوامع، کاهش سودآوری کسب و کار و آسیب رساندن به زندگی در سراسر سیاره می شود. بنابراین همواره دست اندرکان و پژوهشگران در تلاش برای کاهش این پیامدهای منفی بوده اند و به نتایج متفاوتی دست یافته اند ولی راه حل های بدست آمده همیشه موفق نبوده و نیازبه ابداع روش های خلاقانه تری ا ست.

روش‌های متعددی در زمینه طراحی رفتار در گردشگری  مطرح شده است که در اینجا چند روش به اختصار مورد بررسی قرار می‌گیرد..

در اولین روش طراحی رفتار تلاشی فعال برای تأثیرگذاری عمدی و مؤثر بر رفتار انسان است. تعدادی از دانشمندان علوم رفتاری از جمله مازلو مینتر و بکمن وبری معتقدند اقتصاد رفتاری و فناوری متقاعدکننده،  توضیحی در مورد اینکه چگونه محیط نقش مهمی در تأثیرگذاری بر طیف وسیعی از رفتارهای انسانی ایفا می‌کند و همچنین زمینه‌هایی را  که رفتارها در آن رخ می‌دهند را فراهم می‌کند. آنها معتقدند که زمینه‌ها (شامل محیط فیزیکی و موقعیتی، فرهنگ، تاریخ و غیره) مبنایی برای معنا و اهمیت نقش‌ها و رفتار فراهم می‌کنند.

آنها معتقدند طراحی رفتاری طبیعی با دو آرایه و یک همبستگی همراه است شامل 1- مجموعه ای از رفتارها 2-  مجموعه ای از شرایط، و همبستگی بین دو آرایه به گونه ای است که یک رفتار خاص در یک شرایط خاص به کار گرفته می شود. بنابراین، طراحی در مورد تطبیق شکلی از رفتار با شرایطی است که در آن رفتار هدف معمولاً به کار می‌رود.

در دومین نظریه محققین علم طراحی اصول رفتارگرایی را به کار گرفته تا رفتار انسان را با محیط مرتبط کند. نظریه‌های شرطی شدن عامل اسکینر و و نظریه یادگیری اجتماعی باندورا اصل اساسی شرطی‌سازی عامل بیان می کنند که رفتاری که تقویت می شود (پاداش) تمایل به تقویت یا تکرار دارد، در حالی که رفتاری که تقویت نمی شود (نادیده گرفته یا مجازات می شود) تمایل به ضعیف شدن یا خاموش شدن دارد.

 بنابراین بکارگیری این اصول به طراحی شرایط برای تقویت رفتار، به شکل دهی و اصلاح رفتار کمک می‌کند. به عنوان مثال، به منظور شکل دادن به رفتار بسیار پیچیده شرایط لازم برای دریافت پاداش را یک قدم به رفتار هدف نزدیکتر کنید (یعنی تقریب متوالی). از سوی دیگر، نظریه یادگیری اجتماعی، بیان می‌کند که رفتار از طریق مشاهده رفتار دیگران (یعنی مدل‌ها) از محیط آموخته می‌شود. انسان ها پردازشگر اطلاعات فعالی هستند که به رابطه بین رفتار خود و پیامدهای آن فکر می کنند. طراحان معتقدند برای شکل دهی به رفتار گردشگران ابزار درمان‌ها (یعنی پاداش‌ها یا تنبیه‌ها) که بر اساس عملکرد واقعی ارائه می‌شوند، در ایجاد تغییرات رفتاری قوی‌ترین هستند.

در سومین نظریه  به طراحی معماری فضای‌های گردشگری پرداخته شده است. در این روش محققین با استفاده  از  شیوه‌های اولیه طراحی گردشگری (یعنی نشات گرفته از حوزه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، طراحی شهری و معماری)، طراحی برای تجربیات گردشگری شامل تغییر محیط فیزیکی (مانند مکان‌های توریستی، محیط‌های ساخته شده)، دستکاری عناصر طراحی (به عنوان مثال. فرم‌ها، طرح‌بندی‌ها) به روش‌هایی که گردشگران را به استقرار یا خودداری از اعمال رفتارهای خاص مشروط می‌کند.

به عنوان مثال، یکی از محققین (گان) دستورالعمل‌ها و اصولی را برای طراحی منظره تعطیلات، جاذبه های گردشگری مختلف، چه طبیعی و چه تجاری، ارائه می دهد که تجربه بازدیدکنندگان را افزایش می دهد و یکپارچگی طبیعی محیط را حفظ می کند. این دستورالعمل‌ها طرح‌بندی ساختمان‌ها و پیکربندی‌های مختلف سایت‌های تفرجگاه گردشگری را پیشنهاد می‌کنند که منجر به نتایج رفتاری متفاوتی در بین بازدیدکنندگان می‌شود.

وی معتقد است گروه‌بندی ساختمان‌ها در اطراف یک فضای جمعی، بازدیدکنندگان را تشویق می‌کند تا در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنند، در حالی که قرار دادن آنها جدا از یکدیگر، فعالیت‌های اجتماعی را محدود می‌کند و به تشدید احساس انزوا و انحصار کمک می‌کند. علاوه بر این، علامت‌گذاری مسیرهای پیاده‌روی (به‌عنوان مثال با علائم، نرده‌ها، خطوط) جلوه‌ای از طراحی برای تنظیم جریان حرکت گردشگران و محدود کردن پایمال شدن مناطق حفاظت ‌شده است.

به طور مشابه، اصطلاحات فضای خدمات و اتمسفر برای نشان دادن تنظیمات (اغلب آگاهانه طراحی شده) که در آن رفتار مصرف خاصی رخ می دهد، محققین سه بعد فضای خدماتی را پیشنهاد می کند: (1) شرایط محیطی، (2) چیدمان و عملکرد فضایی، و (3) علائم، نمادها و مصنوعات.

آنها معتقدند بایستی ابعاد محیطی را به ابعاد فیزیکی، اجتماعی، نمادین اجتماعی و طبیعی گسترش داد. طراحی برای رفتار مصرف مطلوب (مثلاً خرید بیشتر، بیشتر ماندن)، بنابراین، شامل دستکاری در این ابعاد فضای خدمات، ایجاد شرایط، زمینه ای است که مصرف کنندگان با یک عمل به آن پاسخ می دهند.

بر اساس نظریه‌های فوق، مجموعه‌ای از اصول راهنما برای طراحی تجربه گردشگری پیشنهاد می‌شود.  قبل از هر چیز، شناسایی مشکلات طراحی، رفتار هدفی که به عنوان وسیله‌ای برای دستیابی به هدف کلی ایجاد تجربیات گردشگری معنادار برای گردشگران موثر باشد، برای مقاصد گردشگری ضروری است.

 برای انجام این کار، طراحی با انتخاب نتایج هدف مناسب برای هر دو طرف شامل گردشگران (در سطوح فردی و اجتماعی) و مقصد گردشگری شروع می‌شود. سپس رفتار هدف باید از طیفی از اقدامات احتمالی که گردشگران می توانند انجام دهند شناسایی شود تا  در نتیجه به کارآمدترین راه دست یابند.

 طراحی مفهومی از طریق درک عمیق گردشگران و رفتار آنها، قابل هدایت است.  این طراحی باید یا با هدف تقویت رفتاری (به عنوان مثال، تسهیل) و یا مداخله رفتاری (یعنی تغییر الگوهای اقدامات) همراه باشد. در طراحی باید در نظر داشت آیا رفتار هدف نیاز به تغییر آهسته دارد (مثلاً. ، رفتار برنامه ریزی سفر درازمدت) یا اقدامات فوری (مانند تصمیم گیری در محل) و ....  است.

نهایتا باید گفت رفتار غیرمتمدنانه برخی از گردشگران مشکل مهمی است که صنعت گردشگری با آن مواجه است. رفتار غیرمتمدنانه گردشگری به این معنی است که گردشگران از هنجارهای اجتماعی پیروی نمی کنند و در روند سفر به فعالیت های منفی می پردازند. بنابراین طراحی رفتاری باید در جهت دستیابی به اهدافی باشد که شامل تمام جنبه های یک تجربه است. طراحی تجربه گردشگری شامل فناوری اطلاعات و ارتباطات در مورد طراحی سیستم‌های فن‌آوری است که هم بدون زحمت (ساده) و هم لذت‌بخش (انگیزاننده) برای گردشگران و در القای رفتار هدف مؤثر است.

سرمایه‌گذاری سبز راهی به سوی گردشگری پایدار- به مناسبت روز جهانی گردشگری 2023

روز گردشگری، در ۲۷ سپتامبر هر سال، توسط سازمان ملل برای برجسته کردن این موضوع ایجاد شده است. اهمیت روزافزون گردشگری برای توسعه اقتصادی در سراسر جهان امری واضح است. اکنون بسیاری از شرکت‌ها و نهادها در همه صنایع، از نفت گرفته تا مسافرت، مجبور هستند جایگزین‌های پایدار دیگری را در نظر بگیرند. این جایگزین‌ها برای هر شرکت و صنعت متفاوت به نظر می‌رسند.  

روز جهانی گردشگری به دلایل زیادی وجود دارد، یکی از دلایل آن، به گفته National Today، اطمینان از دسترسی به سفر برای همه، به ویژه افراد دارای معلولیت و افراد با پیشینه‌های کم درآمد است. ترویج سفرهای جهانی به دلایل زیادی بسیار مهم است، عمدتاً به این دلیل که اگر به درستی انجام شود، فرصت‌های زیادی برای توسعه اقتصادی پایدار فراهم می‌کند.

هتل‌ها در حال حاضر مسئول ۱درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی (و افزایش) و مصرف کنندگان برجسته انرژی و آب هستند.  

برای افرادی که در نقش‌های تاثیرگذار در صنعت گردشگری کار می‌کنند، هیچ زمانی بهتر از اکنون برای شروع سرمایه‌گذاری‌ها و ابتکارات پایدار وجود ندارد. همانطور که ما به دنیای پس از همه‌گیری انتقال یافته‌ایم، مسافران گزینه‌های تعطیلات پایدارتری را نسبت به قبل از همه‌گیری بررسی می‌کنند. نظرسنجی ۲۰۲۲ Booking.com ادعا کرده که ۶۱درصد از پاسخ دهندگان نشان دادند که می‌خواهند در نحوه سفر خود تجدید نظر کنند و سعی می‌کنند بیشتر از تأثیرات زیست محیطی ناشی از سفر آگاه باشند. بنابراین این موضوع یک بازار بالقوه عظیم برای مقاصد نوظهور در اطراف و شهرهایی است که بیش از حد از آن‌ها بازدید می‌شود. گردشگران می‌خواهند با مکان‌هایی که بازدید می‌کنند ارتباط بیشتری داشته باشند و خود را در تجارب محلی و پایدار غوطه‌ور کنند که قبلاً هرگز ندیده‌اند. 

گردشگری مبتنی بر جامعه یکی از بهترین و حتی شاید بهترین راه‌ برای سرمایه‌گذاری سبز در صنعت است. این مدل گردشگری به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد که واقعاً خود را در فرهنگ‌های جدید غرق کنند. اعضای آگاه جامعه که به عنوان راهنما خدمت می‌کنند در این فرآیند نقش کلیدی ایفا می‌کنند. قرقیزستان یکی از قوی‌ترین و توسعه یافته‌ترین طرح‌های گردشگری مبتنی بر جامعه در جهان را دارد. بسیاری از سفرها برای نشان دادن زندگی عشایری قرقیزستان در سراسر کشور طراحی شده‌اند.

به طور کلی، مسیر سرمایه‌گذاری سبز در گردشگری ممکن است ساده به نظر برسد، اما گفتن آن آسان‌تر از انجام آن است. در واقع، همه باید به طور مداوم دست به کار و درگیر شوند، زیرا ماهیت این سرمایه‌گذاری‌ها همین است. آن‌ها به کار بسیار بیشتری از صرف پول در یک استراحتگاه مجلل ساحلی نیاز دارند، اما بازگشت سرمایه‌های سبز میراثی ماندگار برای مردم، سیاره زمین و بازدیدکنندگان به مقصد ایجاد می‌کند. روز جهانی گردشگری در خدمت افزایش آگاهی از اهمیت گردشگری در سراسر جهان است. این یادآوری است که اگرچه گفتن از انجام دادن آن آسان‌تر از انجام دادن سودهای کوتاه‌مدت یا میان‌مدت است، سرمایه‌گذاری‌های سبز، اگر به خوبی انجام شوند، غالب خواهند شد.  

گردشگری تعالی‌بخش

گردشگری تعالی‌بخش: برقـراری ارتباط با طبیعت وارتقای ابعادغیرمادی زندگی

گردشگری به واسطه حرکت فیزیکی به گردش ختم می‌شود؛ یعنی حرکـت از یـک نقطـه و بازگشت به آن پس از طی یک فرایند بیان شده. بنابراین این گردش نه تنها بـه جابـه جـایی فیزیکـی افراد بلکه به تجربیات افراد پیش از سفر، در شـروع حرکـت از مبـدأ، در مقصـد و بازگشـت بـه نقطۀ آغازین سفر وابسته است. ازآنجاکه سفر، گردشـگر را بـه جسـت جوی معنـا سـوق مـی دهـد، مـیتـوان گردشـگری را بـه کالبـد زاینـدة معنویـت تعبیـر نمـود.

با توجه به دسته بندیهای جدیدی که با ظهور گرایشهای نوین در حـوزه گردشـگری منتهـی شـد، برخی محققان گردشگران را به دودسته مدرن و سنتی تقسـیم مـی کننـد .

برخی گردشگر مدرن را نوعی گردشگری آگاهانه‌تر و باتجربه‌تر از گردشگر سنتی می‌دانند که بـه دنبـال برقـراری ارتباط با طبیعت وارتقای ابعاد غیرمادی زندگی خود است، بنابراین گردشگر مـدرن از عینیـات فراتـر می‌رود و به‌دنبال کشف حقیقت زندگی و درک معنای حقیقی پدیده‌هاست و روحیـه ماجراجویانـه و اکتشافی او بستر را برای کسب تجربیاتی ذهنی فراهم می‌سازد.

هر تفکر و رفتاری را میتوان معنوی تلقی کرد و حس تعالی جزء لاینفک معنویت اسـت؛ بنابراین هرآنچه منجر به شکل‌گیری حس متعالی و مقدسی در آدمـی اسـت مـی تـوان معنـوی قلمداد کرد. برای نمونه اگر فعل سفر موجب ایجاد حس متعالی در فرد مسافر شود، مـی تـوان آن سفر را سفری معنوی دانست و الزاماً نباید انتظار داشت معنویت صرفاً از زیارت یـا اعمـال نظام‌منـد مـذهبی حاصـل شـود، هرچنـد کـه یکـی از مهـم تـرین مراجـع دسـتیابی بـه معنویـت، گردشگری مذهبی است.

بدیهی است که آدمی وقتی احساس نیاز به امری کند، آن را در قالب هـدف تعریـف نمـوده و برای دستیابی به هدفی که در راستای نیازهایش شکل گرفته، تلاش می‌کند. مـی تـوان معنویـت را در بالاترین سطح هرم نیازهای مازلو دانست، جاییکه انسان از نیازهای فیزیکی و مادی عبـور کــرده اســت و بــا شــکل گیــری نیازهــای غیرمــادی در ضــمیرش، دســتیابی بــه تعــالی روح و خودشکوفایی برایش اهمیت ویژهای می‌یابد.

 بنابراین در جهت پاسخ به نیـاز اصـلی زنـدگی کـه در اینجا جستجوگری برای دستیابی به معنا است، به تکاپو می‌پردازد. اینجا هر چـه پیشـروی رخ دهد در جهـت درک معنـا و رسـیدن بـه سـطح بـالاتری از انسـجام بـا هسـتی اسـت.

نخستین و بنیادی‌ترین منبع قابل‌استناد برای نظریه‌پردازی و تولید محتوا در موضوع گردشگری تعالی‌بخش نص و متن قرآن کریم است که در این کتاب مقدس آیاتی با موضوعات سیر و سفر و گردشگری با اهداف عبرت‌آموزی، تعالی‌بخشی، آموزش و ... آمده است و اصولاً سیر و سفر یکی از ابزار تبلیغ انبیاء و اولیاء، پرستش خدای یکتا و اجتناب از طاغوت است که همین آیات دلایلی محکمی را در خود دارد که بیانگر سطح بالاتر داشتن رویکرد تعالی‌بخش نسبت به سایر دیدگاه‌ها و مکاتب مادی است.

 فواید سفر از کلام امیرالمومنین(ع) به‌خوبی بیان شده است که سفر موجب انبساط روح، تحصیل درآمد، تأمین معاش، فراگیری علم و تجربه، آموختن آداب زندگی و تعامل و معاشرت با افراد با فضیلت و خلاق است.

ابعاد تعالی‌گرایی در گردشگری به اَشکال رسیدن به تعالی، رسیدن به معنا و درک متقابل قابل تعریف است و مؤلفه‌هایی چون آموزش و پرورش، پندآموزی، تعقل و کاوشگری و زیرمؤلفه‌هایی چون عزت نفس، خودشکوفایی و خوداتکایی در این قالب و در جریان گردشگری با رویکرد تعالی‌بخش ظهور و بروز پیدا می کند.

مدیران گردشگری باید با شناخت و آگاهی از مبانی، آموزش و فرهنگ‌سازی، توانمندسازی جوامع میزبان و محلی بتوانند برای پررنگ‌ترکردن عنصر تعالی‌بخشی در صنعت گردشگری عمکرد مثبت و سازنده داشته باشند؛ چراکه مسئولیت‌پذیری گردشگران در مدیریت گردشگری تعالی‌بخش بسیار اهمیت دارد.

 اولویت‌دادن به گردشگری با تأکید بر تعالی‌گرایی در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور؛ به‌کارگیری منابع انسانی متعهد و متخصص؛ نگاه برنامه‌محوری در فعالیت‌ها؛ واگذاری امور به انجمن‌ها و صنوف متعهد و متخصص؛ تعامل و هماهنگی بین‌بخشی و فرابخشی ازجمله پیشنهادهای کاربردی برای دستیابی به توسعه گردشگری تعالی‌ بخش هستند.

وظایف راهنمایان گردشگری و مدیران فنی دفاتر خدمات مسافرتی گردشگری

معرفی مدیر فنی بند ب

هر آژانس مسافرتی که در زمینه طراحی و فروش تور‌های مسافرتی، رزرو هتل و سایر خدمات سفر فعالیت می‌کند، به یک مدیر فنی با مجوز فعالیت نیاز دارد. مدیر فنی بند ب در واقع همان مدیر آژانس خدمات مسافرتی است که با گذراندن دوره‌ مدیریت فنی بند ب، مهارت و توانایی لازم برای رهبری آژانس و مدیریت خدمات آن‌ را کسب کرده است. مدیران فنی آژانس‌ها، علاوه بر رهبری و مدیریت آژانس و کارکنان، برنامه‌ریزی و تعیین قیمت پکیج‌ها، انتخاب مقاصد گردشگری، انتخاب بازار‌های هدف و پیش‌بینی بودجه آژانس‌ بر عهده دارد.

آژانس مسافرتی بند ب چیست؟

آژانس مسافرتی بند ب که با عنوان «شرکت خدمات جهانگردی» نیز شناخته می‌شود، با کسب مجوز از وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و تحت نظارت مستقیم این وزارتخانه فعالیت می‌کند. وظیفه اصلی آژانس مسافرتی بند ب، برگزاری انواع تورهای داخلی و خارجی، تورهای ورودی، رزرو هتل، اخذ ویزا و سایر خدمات گردشگری است. این آژانس‌ها برای فعالیت قانونی در حوزه سفر و گردشگری به استخدام مدیر فنی بند ب نیاز دارند یا دارندگان مدرک مدیر فنی بند ب می‌توانند به‌صورت شخصی اقدام به تاسیس یک آژانس خدمات جهانگردی کنند.

  "دوره مدیریت فنی دفاتر خدمات مسافرتی" یا همان "دوره مدیریت فنی بند ب"  از دوره‌های کوتاه‌مدت مصوت وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است که با هدف آموزش اصول و مبانی مدیریت امور فنی آژانس‌ها و دفاتر خدمات مسافرتی طراحی شده است.

داشتن مدرک مدیر فنی بند ب یکی از شروط اصلی تاسیس آژانس‌های مسافرتی است و هیچ آژانسی بدون داشتن یک مدیر فنی بند ب، اجازه فعالیت ندارد. در نتیجه، یک فرد با مدرک مدیریت فنی بند ب هم می‌تواند آژانس مسافرتی خود را تاسیس و مدیریت کند و هم مجاز است به‌ عنوان مدیر فنی بند ب در آژانس‌های دیگر استخدام شود. وظایف مدیران فنی بند ب در فایل زیر قابل مشاهده است. 

فایل وظایف مدیران فنی دفاتر خدمات مسافرتی گردشگری

معرفی راهنمایان گردشگری

لیدر تور، تور گاید،  راهنمای تور  Tour Guide

 شخصی است که مسئولیت سفر گروه مسافران در تور را به عهده دارد. به عبارتی دیگر تورلیدر از ابتدا تا انتهای سفر همراه مسافران، موظّف است طبق برنامه‌ای که آژانس تعیین کرده و آنها بابت آن هزینه پرداخت کرده‌اند، سفر را اجرا کند.

 در حال حاضر موسسات آموزشی مختلفی در جهت ارائه آموزش‌های استاندارد راهنمای تور و تورلیدری زیر نظر سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شکل گرفته‌اند. افراد بعد از گذراندن دوره و قبولی در آزمون‌های داخلی و آزمون جامع، کارت راهنمای تور دریافت می‌کنند که با آن، مجوز برگزاری تور را به عنوان راهنما پیدا می‌کنند.

 هر سال با توجه به نیازهای دنیای گردشگری و سفر، دوره‌های جدیدی به این آموزش‌ها اضافه می‌شوند که این به معنی گام برداشتن در زمینه تخصص است. دوره‌هایی که هم‌اکنون وجود دارند عبارتند از: دوره‌های راهنمای تور ایرانگردی و جهانگردی، راهنمای تور طبیعت‌گردی، راهنمای تور پرنده‌نگری، راهنمای تور کوهستان، راهنمای تور زمین گردشگری، راهنمای تور کودک، راهنمای تور دوچرخه‌سورای و دوره مدیریت فنی آژانس‌های مسافرتی

وظایف راهنمایان گردشگری (تور لیدر) در فایل زیر قابل مشاهده است

فایل وظایف راهنمایان گردشگری (فرهنگی و طبیعت گردی)

شناسایی مقاصد گردشگری با تاکیدبر احیاء راه ابریشم رهیافت توسعه صنعت توریسم

گردشگری به عنوان یک پدیده اجتماعی- اقتصادی پیچیده، از جمله پدیده‌های مهم قرن بیستم  بوده که به سرعت در قرن جدید نیز ادامه یافته وبه سطوح بی سابقه ای از توسعه و پیشرفت در سطح جهانی رسیده است.

سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، «سیستم مدیریت مقصد گردشگری» (Destination Management System) یا به‌اختصار (DMS) را اینگونه توصیف می‌کند:

«مدیریت مقصد گردشگری به معنای مدیریت هماهنگ تمام عناصر تشکیل‌دهنده یک مقصد گردشگری از جمله جاذبه‌ها، امکانات رفاهی، دسترسی‌ها، بازاریابی و نرخ‌گذاری است.»

هدف از مدیریت مقصد گردشگری آن است که اطمینان حاصل شود که گردشگری تاثیر مثبت و خالصی بر یک مقصد دارد و این به معنی بهینه‌سازی عرضه و تقاضا است. 

مدیریت مقصد گردشگری به صورت مسئولانه و پایدار باید شامل فرآیندهایی باشد که به‌طور مؤثر و هماهنگ به تعامل بین بازدیدکنندگان، صنعتی که به گردشگران خدمات می‌دهد، جامعه میزبان و محیط زیست می‌پردازد. 

در دهه اخیرگردشگری راه ابریشم در قالب یک برنامه توسط سازمان جهانی گردشگری در دستورکار قرار گرفته‌است. این برنامه اقدامی‌است در جهت افزایش و ارتقای توسعه گردشگری پایدار در طول مسیر تاریخی راه ابریشم که همکاری‌های کشورهای مختلف واقع در این مسیر را می‌طلبد.

جاده ابریشم، مجموعه‌ای از راه‌های بازرگانی و کاروان‌رو قدیمی بود که منطقه مدیترانه را با چین شرقی مرتبط می‌ساخت، کالاهای بسیاری از این راه‌ها میان شرق و غرب آسیا و حوزه دریای مدیترانه مبادله می‌شد. 

این شاهراه تجاری دارای بالاترین ویژگی ارتباطی در دنیای قدیم، یعنی تبادل فرهنگ‌ها بین شرق و غرب و یا به بیان بهتر، بین تمدن‌های با عظمت چین، ایران و روم و قلمروهای تحت احاطه‌شان بود.

جاده ابریشم جدید یا طرح ابتکار کمربند و جاده چین که در ابتدا با نام یک کمربند و یک جاده مطرح شده بود یک طرح سرمایه‌گذاری در زیربناهای اقتصادی بیش از 70 کشور جهان است. طرح جاده ابریشم جدید ابتدا در سال 2013 مطرح و در سال 2017 طی مراسمی در کشور چین با حضور رهبران 30 کشور جهان، افتتاح شد. این طرح علاوه بر اینکه یک نقشه برنامه‌ریزی شده اقتصادی برای کشور چین محسوب می‌شود، امکانی تازه برای کشورهای قرار گرفته در این مسیر نیز به شمار می‌آید. هم‌اکنون 137 کشور در این کارزار درگیر هستند.

 این جاده برای کشورهایی که در این مسیر قرار دارند امکان تجارت در آسیا، آفریقا و اروپا را بیش از گذشته توسعه می‌دهد و به‌صورت چشمگیری روابط تجاری میان کشورها را گسترش می‌دهد. در طرح ابتکار کمربند و جاده چین پروژه‌های زیرساختی مانند: بندرها، راه‌آهن، بزرگراه‌ها، نیروگاه‌ها، هوانوردی و مخابرات مورد توجه بسیار قرار گرفته و ایجاد می‌شوند که همین امر باعث توسعه و پیشرفت کشورهای این مسیر خواهد شد.

مسیر جاده ابریشم جدید، طرح ابتکار کمربند و جاده شامل دو مسیر تجاری « کمربند اقتصادی راه ابریشم» و «راه ابریشم دریایی» است. راه ابریشم دریایی چین را از طریق دریا به جنوب‌شرق آسیا و آفریقا مرتبط می‌کند و کمربند اقتصادی راه ابریشم در مسیر باستانی راه ابریشم این کشور را از طریق آسیای مرکزی، روسیه و خاورمیانه به اروپا و بندرهای ساحلی آفریقا متصل می‌کند..

گردشگری راه ابریشم با داشتن رویکردی پایدار، به گردشگری در طول مسیرهای تاریخی ابریشم گفته می شود که دربردارنده بناها و یادمانهای تاریخی غنی درکشورها و شهرهای واقع درمسیر جاده ابریشم می باشد. این نوع گردشگری دارای چنان گستردگی و جذابیتی است که وسعت آن، درتمام شاخه‌های مسیر راه ابریشم پهنه گسترده است که می تواند منافع حداکثری برای مناطق واقع در مسیر راه ابریشم و جامعه محلی آن به همراه بیاورد. 

مسیرهای گردشگری به عنوان مسیرهای متصل کننده جاذبه های گردشگری نقش بسیاری مهمی در جذب گردشگران دارند.

 این درحالی است  که این مسیرها با وجود داشتن پتانسیلهای متعدد و جذاب تا حدود زیادی نتوانسته اند توقعات گردشگران در هنگام حضورفرد در فضا را برطرف سازند. دلیل این امر را می‌توان در  تعریف نامشخص و غیرشفاف  مسیرهای گردشگری جستجو کرد.

 بدیهی است در نظر گرفتن  ارتقا کیفیاتی چون امنیت و ایمنی، اتصال، راحتی، لذت بخش بودن مسیر و جذابیت، نفوذپذیری، خوانایی، سرزندگی، انعطاف در مسیریابی علاوه بر ارتقا مطلوبیت تجربه مسیر گردشگری  موجب  بهبود و تسهیل برنامه‌ریزی تورهای داخلی و بین المللی خواهد شد.