اثر تاریخی ـ فرهنگی
اثر مادی (منقول و غیر منقول) و غیر مادی که به نحوی بر هویت تاریخی ـ
فرهنگی جوامع، اقوام، دوره‌های تاریخی و مضامین متعلق به یک قلمرو تاریخی
ـ فرهنگی دلالت کند.
ا
ثر تاریخی ـ فرهنگی ثبت شده
هر اثر تاریخی ـ فرهنگی که ارزش‌های تاریخی ـ فرهنگی آن از سوی سازمان
میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری احراز شود و به عنوان یک اثر ملی از
سوی سازمان مذکور ثبت و قوانین ناظر بر حمایت از آثار تاریخی ـ فرهنگی با
رعایت تشریفات قانونی شامل آن شود.
اثر تاریخی ـ فرهنگی شناسایی شده
هر اثر تاریخی ـ فرهنگی که با مطالعه کتابخانه‌ای یا پیمایش میدانی
موجودیت آن احراز و در فهرست آثار شناسایی شده سازمان میراث فرهنگی، صنایع
دستی و گردشگری درج شده باشد.
اثر تاریخی – فرهنگی غیر مادی
اثر تاریخی – فرهنگی که از علم مردم شناسی سر چشمه گرفته و متشکل از
باورهای مردمی، آئین‌ها، نمایش‌های سنتی، زبان و گویش، موسیقی اقوام و
هنرهای سنتی غیر تجسمی باشد.
اثر تاریخی ـ فرهنگی غیر منقول
اثر تاریخی ـ فرهنگی که در یک مکان مشخص مستقر بوده و انتقال آن موجب
خرابی اثر شده و بر هویت تاریخی ـ فرهنگی آن خدشه وارد می‌کند.
اثر تاریخی – فرهنگی مادی
اثر تاریخی – فرهنگی منقول یا غیر منقولی که ملموس باشد. مانند اشیاء
موزه‌ای، بناها، مجموعه‌ها، بافت‌ها، تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی-فرهنگی.
اثر تاریخی ـ فرهنگی مستندسازی شده
هر اثر تاریخی ـ فرهنگی که ویژگی‌های خاص تاریخی ـ فرهنگی و هنری آن با توجه به استانداردهای علمی مربوطه ثبت و ضبط شده باشد.
ا
ثر تاریخی ـ فرهنگی منقول
اثر تاریخی ـ فرهنگی که نقل و انتقال آن موجب خرابی اثر یا محل استقرارش نشود.
اثر ملی
عبارت است از اثر تاریخی- فرهنگی و طبیعی که ویژگی‌ها و ارزش‌های نهفته
در آن تأثیر ملی داشته باشد و به لحاظ تاریخی – فرهنگی و طبیعی به کل ملت
ایران تعلق دارد و به لحاظ ارزش‌های آن، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت
می‌رسد.
احیاء بنای تاریخی – فرهنگی
سازگار کردن یک بنای قدیمی با وضعیت و احتیاجات روز یا تأمین کاربری‌های
جدید مطابق زمان است که در یک بنای تاریخی ابتدا با مشخص کردن اهداف
عملکردی و نهایتاً انجام اقدامات کالبدی صورت می‌پذیرد.
اقامتگاه عمومی گردشگری
مکان یا قسمتی از مکان مشخص در قالب هتل، مهمان‌پذیر یا هتل آپارتمان است
که عموم مسافران و مهمانان با پرداخت بهای خدمات ارائه شده از آن استفاده
می‌کنند. این مراکز باید خدمات مورد نیاز را در یک اتاق یا واحدی مشابه آن
به مسافران جهت اقامت ارائه دهند که ظرفیت آن باید حداقل به اندازه
نیازهای انسانی یک خانوار باشد.
بازپیرایی بنای تاریخی ـ فرهنگی
عبارتست از برداشتن تمام الحاقات بی‌ارزش اضافه شده به یک اثر تاریخی ـ
فرهنگی برای نمایش دادن جلوه اصلی آن بنا (مانند کابل برق برای روشنایی)
بازسازی بنای تاریخی ـ فرهنگی
دوباره ساختن قسمت‌های تخریب شده بنا و بازگرداندن کالبد بنای تاریخی
تخریب شده به وضعیتی نزدیک به وضع اولیه براساس مدارک و مستندات می‌باشد
بافت تاریخی- فرهنگی
محدوده‌ای از شهرها و روستاها که در آن زندگی جریان دارد و کالبد آن
پاسخگوی زندگی شهری و روستایی است و عناصر آن (مجموعه‌ها، فضاها و معابر)
اتصال و انسجام لازم را دارند، به نحوی که مجموعه آن‌ها هویتی متمایز از
سایر بخش‌های شهر و روستا داشته و نشانگر شیوه شهرسازی و حیات اجتماعی و
فرهنگی در مقطع یا مقاطع خاصی از تاریخ است.
بنای تاریخی- فرهنگی
اثر معماری که از لحاظ باستان شناسی، تاریخی، فرهنگی، هنری و تاریخ معماری و شهر سازی دارای اهمیت ویژه باشد.
تابعیت گردشگر
تابعیت گردشگر، از روی گذرنامه وی مشخص می‌شود حتی اگر گردشگر به طور معمول مقیم کشور دیگری باشد.
تپه تاریخی – فرهنگی
تپه‌هایی هستند که بقایای دوره یا دوره‌های تاریخی گذشته در آن مدفون می‌باشند مانند تپه زیویه
حریم اثر تاریخی – فرهنگی
فضای پیرامون اثر که برای حفاظت از عرصه و اعیان آن، ارزش‌های تاریخی –
فرهنگی، مناظر و مرایا و ایجاد ارتباط فرهنگی اثر با محیط پیرامون در
درجات مختلف و با ضوابط مشخص در هر درجه، از سوی سازمان میراث فرهنگی،
صنایع دستی و گردشگری، تعیین و اعلام می‌شود و مشمول قوانین ناظر به حفاظت
از آثار تاریخی – فرهنگی می‌گردد.
حفاظت از اثر تاریخی ـ فرهنگی
تمامی اقداماتی که منجر به توقف تخریب بیش‌تر در سازه و تزیینات و معنای فرهنگی بنای تاریخی می‌گردد.
درآمد ارزی گردشگری
شامل تمامی درآمدهای حاصل از ورود گردشگران بین‌المللی به کشور است،
هزینه‌های گردشگران بین‌المللی در کشور مقصد عبارتست از: هزینه اقامت،
اخذ روادید، غذا و نوشیدنی، حمل و نقل داخلی، تفریح، هزینه‌های فعالیت‌های
ورزشی، خرید، سوغات و غیره.
دفتر اطلاع‌رسانی گردشگری
مرکزی که برای راهنمایی گردشگران در مبادی ورودی شهرها، فرودگاه‌ها،
ایستگاه‌های راه‌آهن و پایانه‌های اتوبوس‌رانی، جنب جاذبه‌های گردشگری و
نقاط پر رفت و آمد شهرها تأسیس شده و وظیفه آن ارائه اطلاعات و راهنمایی
به گردشگر است.
دفتر خدمات مسافرتی
مؤسسه‌ای که با دریافت مجوز به منظور ارائه خدمات گردشگری برای داخل یا خارج از کشور تأسیس شده باشد.
دوره‌های تاریخی
دوره‌های تاریخی شامل دوره پیش از تاریخ (دوره باستان)، دوره تاریخی که
مردم ایران صاحب خط شده‌اند خصوصاً (دوره ایلامی‌ها)، دوره اسلامی (ورود
اسلام به ایران) می باشد.
صیانت از اثر تاریخی ـ فرهنگی
عبارتست از نگهداشت و ارتقاء ارزش‌های تاریخی ـ فرهنگی محسوس و نامحسوس (ملموس و ناملموس) یک اثر تاریخی ـ فرهنگی
ظرفیت اسمی اقامتگاه عمومی گردشگری
ظرفیتی که براساس مشخصات ثبت شده در مجوز بهره‌برداری برای اجاره به مسافران تعیین شده است.
ظرفیت اقامتگاه
به مجموع اتاق‌ها یا تخت‌هایی که در مدت معین جهت استفاده مسافران (مهمانان) آماده بهره‌برداری می‌شود، ظرفیت اقامتگاه می‌گویند.
عملیات کاوش باستان شناسی
مجموعه فعالیت‌هایی که از سوی هیئت‌های علمی باستان‌شناسی برای کسب و
ارائه شناخت جامع از آثار موجود در یک تپه یا محوطه تاریخی انجام می‌شود.
فهرست آثار ملی
فهرستی از تمامی آثار ملی ثبت شده که از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تنظیم و منتشر می‌شود.
کتیبه تاریخی- فرهنگی
نوشته‌ای که با خط و زبان رایج دوره خود بر سطوح غیر منقول طبیعی یا مصنوعی نقش شده است.
گردشگر
بازدید کننده‌ای که حداقل یک شب و حداکثر یک سال در اقامتگاه عمومی یا
خصوصی در مکان مورد بازدید با هدف تفریح، استراحت، ورزش، دیدار اقوام و
دوستان، مأموریت، شرکت در سمینار، کنفرانس یا اجلاس، معالجه، مطالعه و
تحقیق یا فعالیت‌های مذهبی بماند.
گردشگر بین‌المللی
گردشگری که به کشور دیگری غیر از کشور محل اقامت خود برای مدت حداقل یک شب
و حداکثر یک سال سفر کند و در مراکز اقامتی عمومی یا خصوصی آن کشور اقامت
نماید.
گردشگر داخلی
گردشگر مقیم یک کشور که به محلی در حیطه همان کشور و خارج از محل زندگی
معمول خود برای مدت حداقل یک شب و حداکثر یک سال مسافرت کند و در مراکز
اقامتی خصوصی یا عمومی اقامت نماید.
گشت گردشگری
مجموعه فعالیت‌های مربوط به بازدیدهای زیارتی، سیاحتی، تحقیقاتی و درمانی
اعم از اخذ روادید، حمل و نقل، اقامت و پذیرایی می‌باشد که توسط یک مؤسسه
برای گروهی معین انجام می‌شود.
گشت گردشگری خارجی
گشت گردشگری که مبدأ آن شهر، استان، منطقه یا کشوری در داخل محدوده مورد بررسی و مقصد آن در خارج از آن محدوده باشد.
گشت گردشگری خروجی
گشت گردشگری است که از شهر، استان، منطقه یا کشور مورد نظر خارج می‌شود.
گشت گردشگری داخلی
گشت گردشگری که مبدأ و مقصد آن درون شهر، استان، منطقه یا کشور مورد بررسی باشد.
گشت گردشگری ورودی
گشت گردشگری است که وارد شهر، استان، منطقه یا کشور مورد نظر می‌شود.
متوسط مدت اقامت
نسبت مجموع نفر شب اقامت مسافران (مهمانان) بر تعداد مسافران (مهمانان) در دوره زمانی مورد بررسی است.
مجتمع عبادی رفاهی
مجتمع‌هایی است که در خارج از شهر و در مسیر جاده‌های بین شهری برای ارائه
خدمات به مسافران ایجاد شده است. این مجتمع‌ها شامل اقامتگاه، نمازخانه،
فروشگاه، تعمیرگاه، پارکینگ و غیره می‌باشد.
مجموع نفر شب اقامت
مجموع شب‌های اقامت مسافران در اقامتگاه عمومی گردشگری که برحسب نفر ـ شب سنجیده و بیان می‌شود
مجموعه تاریخی-فرهنگی
آثار تاریخی- فرهنگی، طبیعی که به صورت آثار مجزا یا مجتمع از نظر معماری
یا استقرار در یک موقعیت طبیعی دارای ارتباط و انسجام باشند به نحوی که
حکم اثر واحد را پیدا کنند
محصولات گردشگری
معرفی مسیرهای تعریف شده مرکب از مجموعه‌ای از جاذبه‌های مشخص در قالب
بسته‌های سفر، همچنین تولیداتی مانند کتاب، مجله، بروشور، نقشه، کارت
پستال و لوح فشرده است که به منظور اطلاع‌رسانی و معرفی جاذبه‌های گردشگری
منتشر می‌شود.
محوطه تاریخی – طبیعی
عبارتست از محوطه‌ای که بقایای موجودات (جانوری / گیاهی) دوره یا
دوره‌های تاریخی گذشته به صورت قسمتی آشکار یا مدفون در آن وجود دارد
مانند منطقه فسیلی مراغه
محوطه تاریخی – فرهنگی
عبارتست از محوطه‌ای که بقایای دوره یا دوره‌های تاریخی گذشته به صورت
قسمتی آشکار و یا مدفون در آن وجود دارد. گورستان‌ها، غارهای تاریخی و
صخره نوشته‌ها نیز جزء محوطه تاریخی – فرهنگی محسوب می گردند مانند تخت
جمشید یا نقش رستم.
مخزن آثار تاریخی – فرهنگی
مکانی که در آن اشیا تاریخی – فرهنگی با رعایت تمامی ضوابط حفاظتی نگهداری شود.
مدت اقامت گردشگر
بخشی از زمان سفر که گردشگر در مقصد اقامت می‌کند که این مدت در مورد
گردشگران بین‌المللی از لحظه ورود به کشور مقصد تا زمان خروج از آن و در
مورد گردشگران بومی (داخلی) برابر مدت زمان اقامت در مقصد سفر در نظر
گرفته می‌شود و معمولاً با واحد شب اقامت بیان می‌گردد.
مرمت اثر تاریخی ـ فرهنگی
شیوه آسیب‌شناسی و رفع آسیب‌های یک اثر تاریخی است که هدف از آن کشف و
حفاظت ارزش‌های تاریخی ـ فرهنگی اثر بوده و برمبنای حیثیت تاریخی ـ فرهنگی
و مستندات اصیل مربوط به آن با کمترین دخالت انجام می‌شود به گونه‌ای که
دخالت‌های انجام شده کاملاً مشخص گردد.
مهمان‌پذیر
اقامتگاه عمومی که برای استفاده مسافران ایجاد می‌شود و برای تعداد تخت در
اتاق‌ها، محدودیتی وجود ندارد و غالباً سرویس‌های بهداشتی، حمام و اتاق
نشیمن مشترک است، مهمان‌پذیر با توجه به مشخصات ساختمانی و تجهیزات به
چهار گروه، ممتاز و درجه 1 تا 3 تقسیم می‌شود.
موزه
موزه مکان گردآوری، نگهداری و به نمایش گذاشتن میراث فرهنگی یا طبیعی است
که برای تحریک قوه تفکر، آموزش، پژوهش، لذت بردن و حفظ ارزش‌های این میراث
ایجاد می‌شود و به طور دایمی و با هدف غیر مادی اداره می‌شود.
نمایشگاه
مکانی است که به منظور نمایش دستاوردهای طبیعی و انسانی با مضامین مختلف و با هدف اطلاع‌رسانی به صورت دایمی یا موقت دایر می‌شود.
نمایشگاه گردشگری
نمایشگاه داخلی یا بین‌المللی است که در آن یکی از زمینه‌های جاذبه‌های
گردشگری مانند میراث فرهنگی، مذهبی، علمی، طبیعی، ورزشی و غیره به نمایش
گذاشته می‌شود.
نوسازی بنای تاریخی ـ فرهنگی
ایجاد فضاهای جدید برای ساماندهی فضاهای تاریخی با ارزش‌گذاری به عناصر
قدیمی به نحوی که فرم و فضای مدرن نه تنها لطمه‌ای به محوطه قدیمی نزند
بلکه باعث تقویت ارزش‌های هنری یکدیگر شود.
هتل
واحد اقامتی ـ پذیرایی است که برای استفاده مسافران ایجاد می‌شود. در هتل،
امکانات اقامتی به صورت اتاق‌های یک نفره، دو نفره، سوئیت‌های معمولی و
ویژه عرضه می‌شود. این اقامتگاه‌ها، با توجه به مشخصات ساختمانی، معماری و
تأسیساتی به پنج درجه 1 تا 5 ستاره تقسیم می‌شوند. هتل‌های 3، 4 و 5 ستاره
دارای سرویس اختصاصی و رستوران هستند. حداقل خدماتی که در هتل (مهمانخانه)
ارائه می‌شود، مرتب کردن روزانه تختخواب، نظافت اتاق و سرویس‌های بهداشتی
است. افزون بر این در هتل‌های 4 و 5 ستاره، تسهیلات رفاهی، تفریحی، ورزشی
و خدمات دیگر مانند آرایشگاه، کفاشی، بانک، فروشگاه‌های مختلف، زمین‌های
بازی، استخر، سونا، سالن‌های اجتماعات و غیره ارائه می‌شود.
هتل آپارتمان
اقامتگاه عمومی که در آن مجموعه‌ای از آپارتمان‌ها برای اقامت مسافران
وجود دارد. هر واحد آپارتمان دارای یک یا دو اتاق خواب، سالن کوچک، سرویس
بهداشتی و آشپزخانه کوچک بوده و در آن وسایل و تجهیزاتی نظیر تختخواب،
مبلمان، تلویزیون، یخچال و غیره پیش‌بینی شده است.
واحد میان راهی
واحد دارای مجوز که به قصد ارائه خدمات پذیرایی به مسافران در خارج از
شهرها و در مسیر جاده‌های بین شهری، طبق ضوابط و مقررات تأسیس می‌شود.
واحد پذیرایی میان راهی براساس درجه‌بندی سازمان ذی‌ربط در درجات 1 تا 3
رتبه‌بندی می‌شود.
نرخ اشغال اتاق
نسبت مجموع اتاق اشغال شده اقامتگاه عمومی گردشگری در دوره زمانی مورد بررسی به ظرفیت اسمی آن برحسب تعداد اتاق در همان دوره
100 × مجموع نفر شب اقامت در دوره زمانی مورد بررسی = نرخ اشغال اتاق
ظرفیت اسمی اتاق در دوره زمانی مورد بررسی
تعداد روزهای مورد بررسی × تعداد اتاق‌های ذکر شده در مجوز = ظرفیت اسمی اتاق در دوره زمانی مورد بررسی
نرخ اشغال تخت
نسبت مجموع تخت اشغال شده اقامتگاه عمومی گردشگری در دوره زمانی مورد بررسی به ظرفیت اسمی آن برحسب تعداد تخت در همان دوره
100 × مجموع نفر شب اقامت در دوره زمانی مورد بررسی = نرخ اشغال تخت
ظرفیت اسمی تخت در دوره زمانی مورد بررسی
تعداد روزهای مورد بررسی × تعداد تخت‌های ذکر شده در مجوز = ظرفیت اسمی تخت در دوره زمانی مورد بررسی